Một chương trình ca nhạc gần đây tại Hà Tĩnh đã gây lên nhiều tranh cãi khi Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt, đơn vị tổ chức, bị xử phạt 25 triệu đồng vì mời nhân vật mạng Thông ‘Soái Ca’ biểu diễn ngoài kịch bản ban đầu. Sự việc không chỉ đơn thuần là một vụ vi phạm hành chính mà còn đặt ra câu hỏi về ranh giới giữa nghệ thuật và sự câu khách rẻ tiền.
Chương trình ‘Âm vang Sông La’ do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Hà Tĩnh cấp phép với 10 tiết mục đã bị chỉnh sửa trái phép khi đơn vị tổ chức tự ý mời hai nhân vật mạng, trong đó có Thông ‘Soái Ca’, để giao lưu và biểu diễn ba ca khúc không có trong kịch bản ban đầu. Lý do được đưa ra là để “thu hút khán giả”. Điều này phản ánh một thực tế đáng lo ngại khi một số đơn vị đang biến sân khấu nghệ thuật, vốn là không gian để trình diễn tác phẩm và tôn vinh giá trị thẩm mỹ, thành nơi chạy theo trào lưu và lấy sự tò mò làm thay thế cho tiêu chí nghệ thuật.
Xu hướng “bắt trend” bằng cách sử dụng nhân vật mạng để câu kéo khán giả được xem là con dao hai lưỡi. Khi sân khấu mất đi tiêu chí nghệ thuật, không chỉ uy tín của đơn vị tổ chức bị ảnh hưởng mà còn kéo lùi gu thưởng thức của công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Mạng xã hội đã tạo ra nhiều nhân vật có lượng theo dõi lớn, trong đó không ít người nổi lên nhờ ngoại hình độc đáo, hành vi gây cười hoặc phát ngôn ngôn tình sến sẩm, hơn là nhờ vào tài năng.
Thông ‘Soái Ca’ là một ví dụ điển hình. Khi những nhân vật như vậy được đưa lên sân khấu chính thống mà không có sự chọn lọc kỹ càng, điều được truyền tải đến nhận thức của giới trẻ không còn là giá trị nghệ thuật mà là sự giải trí tò mò đơn thuần. Giá trị ảo dần dần sẽ lấn át giá trị thật, và chuẩn mực về tài năng và cống hiến bị thay thế bằng độ “hot” hay mức độ được quan tâm trên mạng xã hội. Đây chính là nguy cơ làm méo mó thẩm mỹ của công chúng và tạo ra một “văn hóa ăn liền”, nơi mọi thứ đều được quyết định bởi lượng tương tác thay vì chất lượng nghệ thuật.
Quyết định xử phạt Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt đã cho thấy cơ quan quản lý đã có sự can thiệp kịp thời và xác định rõ ràng ranh giới pháp lý. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ dừng lại ở một biên bản xử phạt. Nó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải rà soát lại cơ chế quản lý và nâng cao vai trò giám tuyển nghệ thuật. Trách nhiệm không chỉ thuộc về các doanh nghiệp tổ chức sự kiện mà còn là của ngành văn hóa, của cộng đồng nghệ sĩ và cả khán giả.
Trước sự chi phối mạnh mẽ của mạng xã hội đối với hành vi giải trí của công chúng, nghệ thuật biểu diễn cần có một hàng rào chất lượng để đảm bảo giá trị nghệ thuật. Việc sử dụng nhân vật mạng không phải là điều sai trái, nhưng cần đặt họ đúng vị trí, đúng không gian và đúng mục đích. Một chương trình nghệ thuật, đặc biệt là do cơ quan quản lý cấp phép, phải đảm bảo các tiêu chí về chất lượng nội dung, thẩm mỹ và tính định hướng.
Sân khấu nghệ thuật là nơi để nuôi dưỡng tâm hồn và mang lại giá trị tinh thần cho công chúng, chứ không phải là sàn diễn cho những trò giải trí nhất thời. Vụ việc tại Hà Tĩnh là một lời cảnh báo: nếu không kịp thời điều chỉnh và quản lý, chúng ta có thể sẽ phải chứng kiến sự xuống cấp trong đời sống văn hóa, khi mà “hiện tượng mạng” đang dần chiếm chỗ của những nghệ sĩ chân chính.